طراحی و روانسنجی پرسشنامه ی جامع سنجش سلامت معنوی در جامعه ی ایرانی

مقدمه: علیرغم پژوهش های بسیاری که در مورد سلامت معنوی در طول دهه های گذشته انجام شده، فقدان ارائه ی تعریفی جامع و قابل قبول از آن مشاهده می گردد. سنجش سلامت معنوی در جمعیت ایرانی در گام نخست نیازمند ارائه ی تعریفی از سلامت معنوی است که منطبق با ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی جامعه ی ما باشد لذا طراحی و آزمون ابزاری که بتواند سازه های مفهومی تعریف ارائه شده را بسنجد از جمله ضروریات این حوزه محسوب می گردد. مطالعه ی حاضر یکی از اولین مطالعاتی است که با هدف تبیین مفهوم سلامت معنوی و سپس طراحی و آزمون پرسشنامه ی جامع سلامت معنوی در جمعیت ایرانی صورت پذیرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه متدلوژیک و مقطعی پرسشنامه ی سنجش سلامت معنوی در جامعه ی ایرانی، با 69 گویه ی اولیه، مستخرج از منابع و متون معتبر اسلامی و تأیید شده از سوی گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران در سه حیطه ی بینش، گرایش و رفتار طراحی شد. در مجموع 506 نفر (64% زن)، از افراد20 ساله و بالاتر ساکن در منطقه 13 شهر تهران، در فرآیند روانسنجی پرسشنامه شرکت کردند. جهت سنجش پایایی از روش های آزمون- بازآزمون و سنجش هماهنگی درونی استفاده شد. روایی صوری، محتوا و سازه ی پرسشنامه ارزیابی گردید. نتایج: در مجموع 48 گویه از سوی متخصصین و همچنین جامعه ی مخاطب، ضروری، مرتبط و قابل فهم تشخیص داده شدند. روایی محتوا از سوی متخصصین تأیید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، وجود مدل 6 عاملی را در ساختار گویه های تدوین شده نشان داد و مدل بهینه در قالب دو مؤلفه ی 1) شناختی/ عاطفی و 2) رفتاری تبیین شد. برازش مدل استخراج شده توسط تحلیل عاملی تأییدی در سطح مطلوب تأیید شد. هماهنگی درونی در سازه ها و تمامی زیر سازه های پرسشنامه مطلوب بود (آلفای کرونباخ بیش از 0/7). نتایج حاصل از آزمون- بازآزمون در تمامی سازه ها و زیرسازه ها پایایی پرسشنامه را تأیید نمود. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از مطالعه ی اولیه، نشانگر روایی و پایایی مطلوب پرسشنامه ی جامع سنجش سلامت معنوی در یک جامعه ی شهری ایرانی است. مطالعات تکمیلی جهت سنجش سلامت معنوی در جمعیت ها و مناطق مختلف کشور توصیه می گردد.